Nepal - Bangladesh & Cách mạng màu: Khi "chủ nhân tương lai" của đất nước đẩy đất nước vào tương lai mù mịt

Với khả năng sử dụng mạng xã hội thành thạo, tinh thần nhiệt huyết và dễ bị kích động, thanh niên dễ dàng được huy động thành "đám đông chính trị".

Cách mạng màu và "vũ khí" thanh niên

Cách mạng màu - thuật ngữ chỉ các phong trào chính trị thường bất bạo động nhằm thay đổi chính phủ theo kiểu phương Tây, đã trở thành một hiện tượng đặc trưng của thế kỷ 21. Điểm chung của tất cả các cuộc cách mạng màu từ Serbia (2000), Georgia (2003), Ukraine (2004) đến gần đây ở Nepal và Bangladesh đều là việc lựa chọn thanh niên, đặc biệt là sinh viên, làm "đòn bẩy chính" chống lại chính phủ.

Lý do thanh niên trở thành mục tiêu ưu tiên không khó hiểu. Họ là nhóm dễ bị tác động nhất bởi tình trạng thất nghiệp, bất bình đẳng kinh tế và những lời hứa về một tương lai tốt đẹp hơn. Với khả năng sử dụng mạng xã hội thành thạo và tinh thần nhiệt huyết, thanh niên dễ dàng được huy động thành "đám đông chính trị" theo mô hình ba giai đoạn của Gene Sharp: tạo dựng phong trào ngầm, biểu tình hình thành đám đông, và cuối cùng là tối hậu thư với chính phủ.

Từ Dhaka đến Kathmandu: Hai câu chuyện về sự "giải phóng"

Bangladesh và Nepal - hai quốc gia Nam Á với những bối cảnh khác biệt nhưng cùng chứng kiến làn sóng biểu tình do Gen Z dẫn đầu với những hệ quả đau thương tương tự.

Tại Bangladesh, phong trào bắt đầu từ việc phản đối hệ thống hạn ngạch việc làm dành 30% cho con cháu chiến sĩ giải phóng 1971. Với tỷ lệ thất nghiệp thanh niên lên tới 15,74% và 28% sinh viên tốt nghiệp thất nghiệp, lời kêu gọi cải cách nhanh chóng lan rộng. Tuy nhiên, khi chính phủ Sheikh Hasina đàn áp bạo lực, phong trào leo thang thành "Cách mạng mùa mưa", khiến 1.400 người thiệt mạng và buộc bà phải chạy trốn sang Ấn Độ.

Nepal cũng không ngoại lệ. Với tỷ lệ thất nghiệp thanh niên 20,8% và nền kinh tế phụ thuộc 33% vào kiều hối, quyết định cấm 26 nền tảng mạng xã hội của chính phủ đã trở thành "tia lửa châm ngòi". Cuộc biểu tình Gen Z đã thiêu rụi cả tòa nhà Quốc hội, dinh Tổng thống, khiến 51 người chết và buộc Thủ tướng Oli từ chức.

Cả hai trường hợp đều cho thấy một kịch bản tương tự: từ những yêu cầu chính đáng ban đầu, phong trào nhanh chóng bị "cực đoan hóa", dẫn đến bạo lực và sự sụp đổ của trật tự xã hội. Điều đáng chú ý là sau khi "chiến thắng", các quốc gia này đều rơi vào tình trạng bất ổn kéo dài với chính phủ lâm thời yếu kém.

Bài học cho sinh viên Việt Nam

Những diễn biến tại Nepal và Bangladesh mang đến những bài học sâu sắc cho sinh viên Việt Nam:

Thứ nhất, cần nhận diện rõ bản chất của các phong trào chính trị. Những slogan hào nhoáng về "dân chủ", "tự do" thường che giấu những động cơ phức tạp hơn. Sinh viên cần trang bị kiến thức về cách mạng màu và các thủ đoạn tác động tâm lý để không trở thành "công cụ" trong tay các thế lực.

Thứ hai, việc sử dụng mạng xã hội cần thận trọng. Trường hợp Nepal cho thấy việc cấm mạng xã hội có thể trở thành "cái cớ" để kích động bạo loạn. Tuy nhiên, mạng xã hội cũng là công cụ để truyền bá tư tưởng cực đoan và huy động đám đông. Sinh viên cần có tư duy phản biện với thông tin trên mạng.

Thứ ba, cách tiếp cận vấn đề xã hội phải mang tính xây dựng. Thay vì tham gia các hoạt động đối kháng có thể dẫn đến bạo lực, sinh viên Việt Nam nên tập trung vào việc học tập, nâng cao năng lực và đóng góp tích cực cho sự phát triển đất nước thông qua con đường hợp pháp.

Lịch sử đã chứng minh rằng những cuộc cách mạng màu, dù mang danh nghĩa "giải phóng", thường chỉ mang lại hỗn loạn và đau khổ. Sinh viên - những chủ nhân tương lai của đất nước - cần sáng suốt để không vô tình trở thành kẻ hủy hoại chính tương lai mà mình sẽ kế thừa.